Przewodnik terenowy o ptakach
W Polsce można zdobyć wiele przewodników terenowych do rozpoznawania ptaków – są to przewodniki z rycinami lub fotografiami. Każdy z tych przewodników ma swoje wady i zalety. Aktualnie, najlepszym przewodnikiem do rozpoznawania ptaków, bo wskazującym cechy diagnostyczne niezbędne do rozpoznawania poszczególnych gatunków, jest Przewodnik Collinsa Ptaki (Svensson i inni 2012).
Lornetka czy luneta?
Drugim niezbędnym wyposażeniem obserwatora ptaków jest lornetka. Dla osób które rozpoczynają przygodę z obserwowaniem ptaków, lornetka powinna mieć powiększenie 7x, 8x lub 10x. Takie powiększenie jest uniwersalne, ale pozwala na obserwacje ptaków znajdujących się niestety tylko w stosunkowo niewielkiej odległości. Należy również zwrócić uwagę na pasek lornetki – musimy upewnić się, że pasek jest szeroki i wygodny, noszenie lornetki nawet przez kilka godzin musi być wygodne i nie powodować urazów szyi. Większe powiększenie np. x12-20, co prawda pozwala obserwować ptaki znajdujące się dalej, ale odbywa się to kosztem wagi lornetki. Jest ona wtedy znacznie cięższa, a to wymaga podpierania rąk ze względu na niestabilny obraz. Przy obserwacjach ptaków na dużych zbiornikach wodnych lub znajdujących się na znacznych odległościach, konieczne jest używanie lunety, o powiększeniu najlepiej 20-60x. Używanie lunety możliwe jest tylko ze statywu, inne podpórki nie dają komfortu dobrych obserwacji. Luneta i statyw mają większą masę, dlatego ich noszenie na większe odległości może być uciążliwe.
Mapa czy GPS?
Zawsze kiedy planujemy wyjście w teren, żeby obserwować ptaki, powinniśmy zaopatrzyć się w kompas i mapę, okolicy w której będziemy przebywać. Ponieważ istnieje łatwy dostęp w Internecie do map (np.: www.geoportal.gov.pl) w różnej skali, łatwo można taką mapę wcześniej sobie przygotować. Skala mapy ma też znaczenie. Optymalna jest skala 1:25000 lub 1:10000 – przy tej skali zaznaczone są szczegóły i lokalne drogi, które ułatwią nam przemieszczanie się po terenie. Innym rozwiązaniem jest używanie urządzenia GPS, do którego wcześniej warto wgrać punkty orientacyjne. Na dłuższą wędrówkę, konieczne jest zabranie 2-3 kompletów zapasowych baterii. Używanie GPSu, ma wady – w lesie kiedy na drzewach rozwinęły się liście, a w dodatku dzień jest pochmurny, odbiornik GPS może mieć kłopoty z łącznością z satelitami. Przez to możemy mieć trudność w dotarciu do ustalonego celu. Dlatego najlepszym rozwiązaniem jest papierowa mapa z zaznaczanymi punktami orientacyjnymi, które następnie wgrywamy do urządzenia GPS.
Inny ważny sprzęt
Ochrona głowy jest wyjątkowo ważna – jeśli jest wystawiona na długotrwałe działanie promieni słonecznych może przyprawić Cię o nieprzyjemne problemy zdrowotne. Bandana chroni jedynie samą głowę, czapka z daszkiem również oczy, a kapelusz dodatkowo twarz i ramiona. Okulary ochronne są przydatne zarówno zimą jak i latem. Oprócz ochrony przed promieniowaniem UV chronią oczy także przed niesionymi przez wiatr zanieczyszczeniami. Kluczem do udanej wyprawy są właściwe buty i dobre skarpety. Do marszów przez ciężkie tereny najlepiej nadają się buty sięgające powyżej kostek. Jeżeli planujemy chodzenie po podmokłych terenach, zwykłe buty mogą nie wystarczyć i warto zapatrzeć się w kalosze lub wodery. Buty powinny dobrze trzymać się podłoża, najlepiej, żeby były zaimpregnowane, by nie przemokły. Warto zabrać też stuptuty, czyli specjalne ochraniacze, które uchronią cię przed śniegiem wpadającym do butów.
Więcej informacji dla obserwatorów ptaków można znaleźć w książce Poradnik ornitologa (Mikusek, Stawarczyk 2014).
PIŚMIENNICTWO
Svensson L., Mullarney K., Zetterstrom D. 2012. Przewodnik Collinsa. Ptaki. Najpełniejszy przewodnik do rozpoznawania ptaków Europy i obszaru śródziemnomorskiego. MULTICO, Warszawa
Mikusek R., Stawarczyk T. 2014. Poradnik ornitologa. Wyd. FWIE, Karków.