Badania ptaków Polesia, zapoczątkował Władysław Taczanowski (1819-1890) jeszcze w XIX wieku, przyjeżdżając między innymi do Wytyczna by prowadzić pionierskie obserwacje. Władysław Taczanowski urodził się niedaleko stąd bo w miejscowości Jabłonna koło Lublina, a za czasów swojego życia, był światowej sławy ornitologiem. Poza opisaniem wielu nowych dla nauki gatunków ptaków, najważniejszym jego dziełem dotyczącym ptaków jest dwutomowa książka Ptaki Krajowe (Taczanowski 1882). Wartość tej cennej monografii, podkreśla fakt, że pomimo upływu wielu lat, do dzisiaj jest cytowana w wielu pracach naukowych jako cenne źródło wiedzy o ptakach sprzed ponad 150 lat. Dla przykładu o śmieszkach Taczanowski napisał „…na jeziorach Wytyckich […], gdzie zwykle po paręset par mieści się na niewielkiej przestrzeni, prócz tego w lata bardzo mokre po niektórych bagnach tej okolicy”. O kuliku wielkim możemy się dowiedzieć że: „Nigdzie jednak nie jest licznym, na najrozleglejszych bowiem błotach krajowych, jak pod Wytycznem […] zaledwie znaleźć można po kilkanaście par, rozproszonych po milowych przestrzeniach” – jaka szkoda że obszar występowania kulików bezpowrotnie zmeliorowano i dzisiaj jako lęgowe już tu nie występują!
Władysław Taczanowski był pionierem badań ptaków Polesia, jednocześnie był jednym z najlepszych ornitologów na świecie w XIX wieku.
Ptaki krajowe Władysława Taczanowskiego zostały opublikowane w 1882 roku przez Akademię Umiejętności w Krakowie, do dzisiaj są znaczącym źródłem wiedzy o ptakach Polesia.
Innym badaczem ptaków Polesia był prof. Sergiusz Riabinin (1918-1997) z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Podsumowaniem wielu lat badań była publikacja p.t. Badania nad ptakami Polesia Lubelskiego (Riabinin 1962).
Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku, na Polesiu badania prowadził także znany polski ornitolog z Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Andrzej Dyrcz. Profesor opisywał i odkrył wiele cennych terenów dla ptaków, zwłaszcza w okolicach dzisiejszego Poleskiego Parku Narodowego (Dyrcz i inni 1973).
W czasach bardziej współczesnych, czyli na przełomie XX i XXI wieku, wiele cennych danych o ptakach Polesia opublikowano, w niezmiernie cennej monografii o ptakach Lubelszczyzny, pod redakcją Janusza Wójciaka, Waldemara Biadunia, Tomasza Buczka i Małgorzaty Piotrowskiej. Monografia ta, jest podsumowaniem ponad 20 lat badań ptaków Lubelszczyzny, przy wybitnym udziale rzeszy ornitologów amatorów zrzeszonych w Lubelskim Towarzystwie Ornitologicznym. Dostarcza ona także wielu cennych informacji o ptakach Polesia (Wójciak i inni 2005).
Poza tym, informacje o ptakach Polesia, umieszczono również w przeznaczonej dla zagranicznych obserwatorów ptaków, najnowszej książce Birding in Poland wydanej w 2015 roku (Sterno 2015).
PIŚMIENNICTWO
Wójciak J., Biaduń W., Buczek T., Piotrowska M. 2005. Atlas ptaków lęgowych Lubelszczyzny. Lubelskie Towarzystwo Ornitologiczne, Lublin.
Sterno A. (red.) 2015. Birding in Poland. Orliolus Forlang.